Lời dẫn gián tiếp, trực tiếp là gì? tác dụng, dấu hiệu và bài tập áp dụng

Lời dẫn trực tiếp và gián tiếp là những nội dung quan trọng trong môn Ngữ Văn lớp 9. Vậy các bạn có biết lời dẫn trực tiếp là gì, lời dẫn gián tiếp là gì không? Nếu chưa rõ thì hãy theo dõi bài viết này, chúng tôi sẽ mang đến những thông tin hữu ích để các bạn có thể nắm vững phần kiến thức này. 

Lời dẫn trực tiếp là gì?

Lời dẫn trực tiếp là việc nhắc lại nguyên văn lời nói, suy nghĩ của nhân vật hay một người nào đó và thường được đặt trong dấu ngoặc kép.

Ví dụ như:

– Tục ngữ đã có câu: “Lá lành đùm lá rách”.

– Ông hoạ sĩ nghĩ thầm: “Khách tới bất ngờ thế này, chắc cu cậu vẫn chưa kịp quét tước dọn dẹp, chưa kịp gấp chăn chẳng hạn”. (Trích Lặng lẽ Sa Pa của tác giả Nguyễn Thành Long).

Khái niệm lời dẫn trực tiếp

Lời dẫn gián tiếp là gì?

Lời dẫn gián tiếp là việc thuật lại lời nói hay nêu lại ý nghĩ của người hoặc nhân vật khác. Lời dẫn gián tiếp thường sẽ có những điều chỉnh thích hợp ở trong đoạn văn và chúng không đặt bên trong dấu ngoặc kép.

Thế nào là lời dẫn gián tiếp?

Ví dụ như:

– Thúy Ngân bảo là ngày mai bạn ấy không đến được.

– Thầy giáo đã dặn chúng tôi về ôn bài, mai sẽ có giờ kiểm ưa.

Tác dụng của lời dẫn trực tiếp và lời dẫn gián tiếp

Sau khi đã tìm hiểu rõ khái niệm lời dẫn trực tiếp là gì, lời dẫn gián tiếp là gì ở bên trên, chúng ta sẽ cùng tìm hiểu về tác dụng của lời dẫn trực tiếp và gián tiếp trong phần này.

Tác dụng của lời dẫn trực tiếp và gián tiếp

– Lời dẫn trực tiếp có tác dụng nhắc lại nguyên văn lời nói hay ý nghĩa của người, nhân vật. Chúng ta sẽ sử dụng lời dẫn trực tiếp để trích lại toàn bộ những gì mà nhân vật đã nói.

– Lời dẫn gián tiếp có tác dụng thuật lại lời nói và ý nghĩa của người, nhân vật, có điều chỉnh sao cho phù hợp với ngữ cảnh nói. Trường hợp chúng ta muốn tường thuật lại một câu chuyện có nhắc đến câu nói của người khác thì các bạn có thể dùng lời dẫn gián tiếp để diễn tả.

Dấu hiệu nhận biết lời dẫn trực tiếp

Như vậy sau khi hiểu rõ lời dẫn trực tiếp là gì, lời dẫn gián tiếp là gì và tác dụng của lời dẫn gián tiếp, lời dẫn trực tiếp, chắc chắn các bạn cũng thắc mắc về dấu hiệu nhận biết lời dẫn trực tiếp. Dấu hiệu nhận biết lời dẫn trực tiếp cũng vô cùng đơn giản. Các bạn chỉ cần quan tâm đến đặc điểm là câu dẫn được đặt bên trong dấu ngoặc kép, sau dấu 2 chấm là được.

Ví dụ như:

– Hôm nay Nam đến trường từ rất sớm, bác bảo vệ thấy thế bèn hỏi: “Sao nay cháu đi sớm thế?”

– Mẹ đi ra ngoài và dặn các con: “Đừng cho bé Su đi ra ngoài đường nhé!”

Dấu hiệu nhận biết lời dẫn gián tiếp

Khác với lời dẫn trực tiếp, lời dẫn gián tiếp lại không được đặt trong dấu ngoặc kép mà chỉ diễn đạt hài hòa cùng với lời văn của người dẫn. Chúng ta không cần phải trích dẫn y nguyên lời nói của nhân vật, thay vào đó có thể thay đổi, điều chỉnh cho phù hợp với lúc thuật lại.

Ví dụ như:

– Hôm nay Nam đi học từ rất sớm, đến cổng trường thì bác bảo vệ hỏi rằng sao lại đi sớm thế.

– Mẹ đi ra ngoài và dặn các con rằng không cho bé Su chạy ra ngoài đường.

Ứng dụng thực tế lời dẫn trực tiếp và gián tiếp

Qua những thông tin về khái niệm lời dẫn trực tiếp là gì, lời dẫn gián tiếp là gì, chắc chắn các bạn đã hiểu rõ hơn về phần kiến thức này. Trong giao tiếp hằng ngày hoặc khi kể chuyện bằng lời nói thì cách dẫn trực tiếp cũng ít được sử dụng hơn. Thay vào đó, việc dùng cách dẫn gián tiếp trở nên phổ biến hơn và giúp người nói truyền đạt tốt câu chuyện theo cá tính riêng của mình.

Cách dẫn gián tiếp được sử dụng nhiều hơn trong cuộc sống hằng ngày

Ngược lại, trong các tác phẩm văn chương như truyện, tiểu thuyết thì tác giả thường dùng lời dẫn trực tiếp để dẫn thoại lời nói của nhân vật. Các lời dẫn này thường được đánh dấu bằng gạch đầu dòng ở đầu của mỗi câu.

Cách chuyển lời dẫn trực tiếp sang gián tiếp cho hợp lý

Khi chuyển lời dẫn từ trực tiếp sang gián tiếp thì chúng ta sẽ phải bỏ bớt đi một số từ cảm thán và dấu câu. Ở lời dẫn gián tiếp, chúng ta sẽ phải điều chỉnh một số từ ngữ sao cho phù hợp với ngữ cảnh nói.

Ví dụ như sau:

– Có câu: “Chúng ta cần phải ghi nhớ công lao của các vị anh hùng dân tộc, bởi các vị ấy là tiêu biểu cho một dân tộc anh hùng.”

=> Chuyển sang câu gián tiếp sẽ là: Chủ tịch Hồ Chí Minh đã từng nói phải ghi nhớ công lao của các vị anh hùng dân tộc, bởi các vị ấy là tiêu biểu cho một dân tộc anh hùng.

Như vậy, câu gián tiếp đã có sự khác biệt so với câu gốc trực tiếp của chủ tịch Hồ Chí Minh, đó chính là loại bỏ cụm động từ  “chúng ta phải”.

Bài tập vận dụng về lời dẫn gián tiếp, trực tiếp

Sau khi tìm hiểu rõ lý thuyết về khái niệm lời dẫn trực tiếp là gì, lời dẫn gián tiếp là gì ở bên trên, để các bạn nắm vững kiến thức hơn, chúng tôi sẽ chia sẻ cho các bạn một số bài tập vận dụng ở bên dưới đây nhé.

Bài tập vận dụng lời dẫn trực tiếp và lời dẫn gián tiếp

Câu 1: Đọc các đoạn trích sau đây và trả lời câu hỏi.

a. Lão tìm lời lẽ để giảng giải cho con trai hiểu. Lão khuyên nó hãy dằn lòng mà bỏ đám này, để dùi giắng lại ít lâu, xem có đám nào khá mà lại nhẹ tiền hơn thì sẽ liệu; chẳng lấy đứa này thì lấy đứa khác; làng này đã chết hết gái đâu mà phải sợ.

(Nam Cao, Lão Hạc)

b. Nhưng chớ hiểu lầm rằng Bác sống khắc khổ theo lối nhà tu hành, thanh tao theo kiểu nhà hiền triết sống ẩn dật.

Trong đoạn trích (a), phần in đậm là lời nói hay ý nghĩa? Nó được ngăn cách với bộ phận đứng phía trước bằng dấu gì không?

Trong đoạn trích (b), bộ phận bôi in đậm là lời nói hay ý nghĩa? Giữa bộ phận in đậm và bộ phận đứng đằng trước có từ gì? Có thể thay từ đó bằng từ gì khác?

Trả lời: 

– Trong đoạn trích (a), bộ phận in đậm chính là lời nói của nhân vật. Đây là nội dung lời khuyên trong phần lời của người dẫn truyện. Nó không được ngăn cách với phần đứng trước bằng loại dấu câu cụ thể nào. Trước phần này chúng ta có thể đặt thêm từ “rằng” hoặc từ “là” sau từ nó.

– Trong đoạn trích (b), bộ phận in đậm là ý nghĩ của nhân vật, bởi trước đó có từ “hiểu”. Giữa phần ý nghĩa được dẫn và phần lời phía trước của người dẫn có từ “rằng”. Có thể thay từ này bằng từ “là”.

Câu 2:

Tìm lời dẫn ở trong những đoạn trích sau đây (trích từ truyện ngắn Lão Hạc của Nam Cao). Cho biết đó là lời nói hay ý nghĩ đã được dẫn, là lời dẫn trực tiếp hay gián tiếp?

– Nó cứ làm in như nó đang trách tôi; nó kêu ư ử và nhìn tôi, như muốn bảo rằng: “A! Lão già tệ lắm! Tôi ăn ở với Lão như thế nào mà lão lại đối xử với tôi như thế này?”.

– Sau khi thằng con đi, lão đã tự bảo rằng: “Cái vườn là của con ta. Hồi còn mồ ma mẹ nó, mẹ nó đã cố thắt lưng buộc bụng, dè sẻn mãi, mới để ra được năm mươi đồng bạc tậu. Hồi ấy, mọi thứ vẫn còn rẻ cả…”

Trả lời:

– Đoạn (a): Phần trong ngoặc kép là lời dẫn trực tiếp được dẫn lời qua ý nghĩ của nhân vật đã gắn cho con chó.

– Đoạn (b): Phần trong ngoặc kép là lời dẫn trực tiếp – dẫn ý nghĩ của nhân vật lão Hạc.

Hy vọng bài viết này mang đến những thông tin hữu ích để các bạn có thể hiểu rõ lời dẫn trực tiếp là gì? Lời dẫn gián tiếp là gì? Nếu có gì thắc mắc về nội dung của bài viết, các bạn hãy bình luận ở bên dưới để được giải đáp chi tiết nhé.

Tuyentb