Phong trào Cần Vương diễn ra năm từ 1885 – 1896 theo hưởng ứng từ chiếu Cần Vương của Vua Hàm Nghi. Đây là nội dung quan trọng của môn Lịch Sử 8 và 11. Vậy các bạn đã nắm rõ phong trào Cần Vương là gì chưa? Nguyên nhân, diễn biến, kết quả và ý nghĩa của phong trào này như nào?. Hãy cùng tìm hiểu chi tiết về phong trào này qua thông tin trong bài viết nhé.
Nội dung chính
Phong trào Cần Vương là gì?
Phong trào Cần Vương là phong trào khởi nghĩa vũ trang diễn ra tại Việt Nam vào cuối thế kỷ 19, nhằm chống lại sự xâm lược và chiếm đóng của thực dân Pháp.
Phong trào này đã được lãnh đạo bởi các sĩ phu, văn thân cùng các nhà lãnh đạo khác ở trên khắp Việt Nam. Nó được thực hiện nhờ bắt nguồn từ lời kêu gọi của vua Hàm Nghi cần sự hỗ trợ của nhân dân cho triều đình.
Tìm hiểu chi tiết về phong trào cần vương
Phong trào Cần Vương đã cố gắng khôi phục lại quyền lực của triều đình Nguyễn, giành lại độc lập cho nước ta và đẩy lùi sự xâm lược của quân Pháp. Tuy nhiên, phong trào này lại không diễn ra đồng nhất và không có một lãnh đạo chung. Dẫn đến các cuộc khởi nghĩa diễn ra tại các vùng đất riêng lẻ trên cả nước. Cuối cùng, phong trào Cần Vương cũng không thành công trong việc đánh bại sự chiếm đóng của quân Pháp. Nhưng nó có đóng góp vô cùng quan trọng vào ý chí của dân tộc ta và làm nền tảng cho các phong trào cách mạng sau này trong việc đòi lại độc lập cho Việt Nam.
Nguyên nhân nổ ra phong trào Cần Vương
Sau khi đã hiểu rõ phong trào Cần Vương là gì ở bên trên, chúng ta sẽ cùng tìm hiểu chi tiết hơn về nguyên nhân dẫn đến phong trào Cần Vương.
Nguyên nhân dẫn đến sự bùng nổ phong trào Cần Vương
Sau khi vua Tự Đức qua đời vào tháng 7/1883, triều đình bị phân hóa thành hai phe rõ rệt là phe chủ chiến và phe chủ hòa. Phe chủ chiến kiên quyết không bao giờ khuất phục trước thực dân Pháp, muốn cứu lấy sự tồn tại của đất nước và triều đình. Trong khi đó, phe chủ hòa lại sẵn sàng hợp tác với Pháp để bảo vệ quyền lợi của giai cấp.
Vào năm 1884, Pháp chính thức xác lập ách thống trị đô hộ trên toàn lãnh thổ Việt Nam. Dưới sự ủng hộ của nhân dân, phe chủ chiến được dẫn đầu bởi Tôn Thất Thuyết đã sẵn sàng hành động.
Vào ngày 5/7/1885, cuộc phản công do Nguyễn Thất Thuyết lãnh đạo bị thất bại, khiến cho vua Hàm Nghi phải bỏ trốn. Tôn Thất Thuyết phải đưa vua Hàm Nghi và đoàn tùy tùng chạy ra sơn phòng Tân Sở (Quảng Trị) và lấy danh nghĩa của vua Hàm Nghi phản đối quân Pháp lập căn cứ Mang Cá ngay trong Hoàng thành. Tuy nhiên đáp lại lệnh phản đối này, quân Pháp đã tăng cường thêm số quân đóng ở Mang Cá lên đến hàng ngàn tên. Cuối cùng, Tôn Thất Thuyết lại phải đưa vua Hàm Nghi vượt qua đất Lào để đến sơn phòng Ấu Sơn (tại Hương Khê, Hà Tĩnh) để tránh sự truy lùng ráo riết của quân Pháp.
Vào ngày 20/9/1885, Vua Hàm Nghi đã xuống chiếu Cần Vương lần thứ hai.
Diễn biến phong trào Cần Vương
Qua những thông tin bên trên, chắc chắn các bạn đã hiểu rõ phong trào Cần Vương là gì rồi. Tiếp theo chúng ta sẽ cùng tìm hiểu về diễn biến phong trào Cần Vương như nào? Phong trào Cần Vương được chia ra thành 2 giai đoạn là năm 1885 – 1888 và năm 1888 – 1896.
Giai đoạn năm 1885 – 1888
Đây là thời kỳ đầy khó khăn của phong trào Cần Vương và chưa có sự liên kết giữa các cuộc khởi nghĩa ở nhiều địa phương với nhau. Tuy nhiên vẫn còn rời rạc và nhỏ lẻ, nhưng phong trào này đã có những cuộc khởi nghĩa đầy táo bạo và quyết liệt.
Phong trào cần vương diễn ra rất sôi nổi và mạnh mẽ ở nhiều nơi
Ban đầu, phong trào Cần Vương được lãnh đạo bởi triều đình do Vua Hàm Nghi đứng đầu với sự hỗ trợ từ 2 người con của Tôn Thất Thuyết, đó là Tôn Thất Đàm và Tôn Thất Thiệp, cùng Đề đốc Lê Trực và Tri phủ Nguyễn Phạm Tuân. Họ đã cùng chiến đấu ở vùng rừng núi Quảng Bình, sau đó phải vượt dãy Trường Sơn, qua đất Hạ Lào để về vùng sơn phòng Ấu Sơn (Hà Tĩnh). Đây là cột mốc vẻ vang trong lịch sử của Việt Nam vì có một nhà vua yêu nước quyết tâm không đầu hàng giặc. Để chiến đấu lâu dài, Tôn Thất Thuyết và Trần Xuân Soạn đã quyết định vượt vòng vây để đi xây dựng lực lượng kháng chiến ở Thanh Hoá rồi qua Trung Quốc.
Tháng 12/1886, theo lệnh toàn quyền Pôn Be (P. Bert), Đồng Khánh đã đưa xuống 1 dụ kêu hàng. Tuy nhiên, không có bất kỳ ai trong “Triều đình Hàm Nghi” chịu buông súng xuống. Ngược lại, nhiều cuộc khởi nghĩa đã xảy ra ở trên toàn quốc dưới danh nghĩa Cần Vương. Trong giai đoạn đầu này, phong trào Cần Vương được trải rộng từ địa bàn trung tâm ra đến Bắc và Nam Kỳ.
Ở Trung Kỳ, các cuộc khởi nghĩa quan trọng diễn ra gồm Lê Trực, Nguyễn Phạm Tuân ở Quảng Bình; Lê Trung Đình ở Quảng Ngãi; Trần Quang Dự, Nguyễn Hàm và Nguyễn Duy Hiệu ở Quảng Nam; Mai Xuân Thưởng ở Bình Định.
Ở Bắc Kì, phong trào Cần Vương cũng diễn ra rất sôi nổi và mạnh mẽ trong thời kỳ kháng chiến chống lại thực dân Pháp. Trong số những cuộc khởi nghĩa nổi bật diễn ra tại Bắc Kì, Đốc Tít ở Đông Triều là một trong những cuộc khởi nghĩa quan trọng nhất.
Đốc Tít là nhân vật có tầm ảnh hưởng rất lớn đến phong trào kháng chiến, ông có những thành công đáng kể trong cuộc khởi nghĩa của mình như chiếm giữ được nhiều địa bàn quan trọng và góp phần tạo ra sức ép đáng kể đối với thực dân Pháp.
Cai Kinh ở Bắc Giang cũng là một cuộc khởi nghĩa đáng chú ý khác ở Bắc Kì. Cuộc khởi nghĩa này được dẫn đầu bởi Vương Quang Đông và có quy mô lớn hơn nhiều cuộc khởi nghĩa khác. Đây là cuộc khởi nghĩa có sức ảnh hưởng rất lớn đến phong trào Cần Vương ở Bắc Kì.
Ngoài ra, Nguyễn Quang Bích ở vùng Tây Bắc cũng dẫn đầu một cuộc khởi nghĩa đáng kể. Ông đã tập hợp được rất nhiều người dân ở địa phương cùng tham gia chiến đấu chống lại thực dân Pháp.
Những cuộc khởi nghĩa khác đang hình thành và có sức chiến đấu mạnh mẽ diễn ra ở Bắc Kì cũng là một điểm nhấn đáng chú ý. Trong số đó, Tạ Hiện ở Thái Bình và Nam Định; Nguyễn Thiện Thuật ở Hưng Yên và Hải Dương đều là những nhân vật xuất sắc có nhiều đóng góp cho phong trào Cần Vương ở Bắc Kì. Tất cả các cuộc khởi nghĩa này đều góp phần tạo nên một sức mạnh vô cùng đáng kể trong cuộc kháng chiến giành lại độc lập của dân tộc ta.
Giai đoạn năm 1888 – 1896
Vào ngày 1/11/1888, vua Hàm Nghi đã bị bắt và đày đến Angiêri. Tuy nhiên, cuộc khởi nghĩa Cần Vương vẫn tiếp tục diễn ra sôi nổi. Mặc dù đã có những vùng kháng chiến lớn hơn, nhưng vẫn chưa có sự thống nhất, đoàn kết của các địa phương với nhau nên cuộc khởi nghĩa vẫn là rời rạc và chưa có sự nhất quán trong tổ chức.
Nhiều cuộc khởi nghĩa phong trào Cần Vương diễn ra vào năm 1888 – 1896
Trong thời kỳ 1888 – 1896, rất nhiều cuộc khởi nghĩa lớn đã diễn ra ở Việt Nam nhằm chống lại sự xâm lược của thực dân Pháp. Tuy nhiên, thực dân Pháp đã tăng cường thêm lực lượng quân đội và truy quét các cuộc khởi nghĩa này khiến cho các nghĩa quân phải liên tục di chuyển địa bàn hoạt động.
Các cuộc khởi nghĩa lớn tiêu biểu trong thời kỳ này phải kể đến gồm cuộc khởi nghĩa Hương Khê của Phan Đình Phùng cùng Cao Thắng; khởi nghĩa Hùng Lĩnh được Tống Duy Tân lãnh đạo; khởi nghĩa Bãi Sậy do Nguyễn Thiện Thuật chỉ huy. Tuy nhiên, tính địa phương của các khởi nghĩa đã dẫn đến thiếu lãnh đạo và sự liên kết. Điều này dẫn đến các cuộc khởi nghĩa lần lượt bị thất bại dưới sự đàn áp liên tục của quân đội Pháp. Nguyên nhân chủ yếu dẫn đến sự thất bại của phong trào Cần Vương là do còn hoạt động riêng lẻ và chưa có sự thống nhất giữa các cuộc khởi nghĩa lớn.
Năm 1896, phong trào Cần Vương đã kết thúc. Tuy nhiên, những cuộc khởi nghĩa này đã thể hiện rõ sự bất mãn của nhân dân Việt Nam đối với chế độ của thực dân Pháp. Đồng thời làm nổi bật lên những nhân vật anh hùng của dân tộc ta như Phan Đình Phùng, Tống Duy Tân và Nguyễn Thiện Thuật.
Ý nghĩa phong trào Cần Vương
Sau khi tìm hiểu nguyên nhân, diễn biến và kết quả của phong trào Cần Vương là gì ở bên trên, chúng ta sẽ cùng tìm hiểu xem phong trào này có ý nghĩa như nào nhé.
Phong trào Cần Vương có ý nghĩa rất lớn đối với nhân dân ta
– Phong trào Cần Vương là phong trào đấu tranh của nhân dân Việt Nam nhằm chống lại chế độ thuộc địa của thực dân Pháp và bảo vệ chủ quyền dân tộc vào giai đoạn cuối thế kỷ XIX.
– Phong trào này có đóng góp rất quan trọng trong việc khơi dậy tinh thần yêu nước, khát khao sự độc lập, tự do và công bằng cho nhân dân Việt Nam.
– Nó cũng giúp nhân dân Việt Nam thức tỉnh, tăng cường sự tự tin của nhân dân trong cuộc chiến đấu giành độc lập và dân chủ.
– Phong trào Cần Vương giúp kết nối nhiều cuộc khởi nghĩa khác nhau trên toàn quốc, tạo ra sự thống nhất cho cuộc đấu tranh chống lại thực dân Pháp.
– Mặc dù cuối cùng kết quả phong trào Cần Vương cũng thất bại, nhưng nó đã khơi gợi được tinh thần đấu tranh của nhân dân Việt Nam, tạo ra những tiền đề mới cho các phong trào đấu tranh độc lập và dân chủ tiếp theo.
Hy vọng bài viết này mang đến những thông tin hữu ích để các bạn hiểu rõ phong trào Cần Vương là gì? Nguyên nhân, diễn biến, kết quả và ý nghĩa của phong trào này như nào? Từ đó có thể củng cố kiến thức để làm bài kiểm tra, bài thi đạt kết quả cao.
