Nguyên tố đa lượng là kiến thức quan trọng được đề cập tới trong SGK Sinh học 10. Các câu hỏi nguyên tố đa lượng là gì, đặc điểm, cấu tạo và phân biệt với nguyên tố vi lượng xuất hiện rất nhiều trong các bài kiểm tra một tiết, kiểm tra học kỳ. Cùng cập nhật những thông tin chi tiết dưới đây của sieusach.info để hiểu rõ hơn.
Nội dung chính
Nguyên tố đa lượng là gì? Có bao nhiêu nguyên tố đa lượng?
Nguyên tố đa lượng còn được biết đến với tên gọi nguyên hằng lượng, dùng để chỉ các nguyên tố có hàm lượng lớn hơn 0.01% trong cơ thể con người. Nguyên tố đa lượng tồn tại dưới dạng hợp chất hữu cơ, chủ yếu có 4 loại đó là cacbon, hidro, oxy và nitơ, chiếm trên 95% trọng lượng cơ thể. Phần còn lại là các nguyên tố khác phần nhiều tồn tại dưới dạng muối khoáng, tổng hàm lượng chiếm dưới 5% trọng lượng của cơ thể.
Nguyên tố đa lượng có hàm lượng lớn hơn 0.01% trong cơ thể con người
Nguyên tố đa lượng gồm có: C, H,O, N, S, P, K, Ca, Na, Mg, Cl,…
Phần lớn các nguyên tố đa lượng cấu tạo nên đại phân tử hữu cơ, các nguyên tố đa lượng như C, K, O, N, S, H,…là nguyên tố có chứa lượng lớn trong khối lượng khô của cơ thể thực hiện vai trò tham gia và cấu tạo nên các đại phân tử hữu cơ như protein, lipit, axit nucleic,…; là chất hóa học chính cấu tạo nên tế bào.
Tác dụng của nguyên tố đa lượng
Nguyên tố đa lượng giữ vai trò quan trọng để cấu tạo và duy trì sự sống của cơ thể. Trong đó, có 7 loại là canxi, magie, natri, kali, lưu huỳnh, photpho, clo chứa hàm lượng tương đối nhiều; là thành phần cấu tạo chủ yếu của cơ thể như canxi, photpho, magie trong xương, răng, lưu huỳnh, clo trong anbumin. Cũng có thể tồn tại ở trong dịch thể như kali, natri,…đóng vai trò sinh lý quan trọng. Trong số các nguyên tố đa lượng thì chỉ có kali, natri, canxi, magie là kim loại nhẹ còn lại đều là nguyên tố phi kim loại, có số thứ tự nguyên tử tương đối nhỏ.
Tác dụng của nguyên tố đa lượng
Tác dụng sinh lí chủ yếu của nguyên tố đa lượng ở trong cơ thể đó là duy trì sự cân bằng về áp lực thẩm thấu nội ngoại dịch tế bào, điều tiết độ pH trong dịch thể hình thành nên các tổ chức nâng đỡ bộ xương. Đồng thời, duy trì tính hương phấn sinh học của cơ bắp, màng tế bào thần kinh, truyền tải thông tin làm co cơ, đông máu và làm enzim hoạt hóa,…
Vai trò của các nguyên tố đa lượng
Như thông tin đã cập nhật ở trên, nguyên tố đa lượng là thành phần cấu tạo nên các đại phân tử hữu cơ như protein, carbohydrate, lipit, axit nucleic,…Đây là những chất hóa học chính cấu tạo nên tế bào.
Canxi (Ca)
Là một trong những nguyên tố đa lượng cần thiết cho cơ thể. Ở tình trạng bình thường, tổng lượng canxi trong cơ thể của người lớn khoảng 1200g, chiếm khoảng 2% trọng lượng cơ thể và chủ yếu tồn tại trong bộ xương, răng dưới dạng hiđroxikietoyit (hydroxykietoyite) [3.Ca3 (PO4)2, Ca(OH)2]. Ngoài ra, có một số ít được coi là canxi không định hình, tồn tại trong cơ thể trẻ nhỏ sau đó sẽ giảm dần dựa theo sự tăng lên của độ tuổi.
Ca là nguyên tố đa lượng rất cần với cơ thể con người
Tính gộp cả 2 loại thì chiếm khoảng 99% tổng lượng canxi. Một nửa của 1% còn lại sẽ kết hợp với acit citric hoặc kết hợp với protein; một nửa còn lại ở trạng thái các ion tồn tại ở ngoại dịch tế bào phần mềm và ở trong máu. Đó là bể canxi hỗn hợp.
Nguồn thức ăn chứa canxi tốt đó là sữa và các chế phẩm từ sữa. Không chỉ có hàm lượng canxi nhiều mà còn giúp cơ thể người dễ hấp thu, tận dụng.
Kali (K)
Kali (K) là chất điện giải chủ yếu, rất cần thiết cho cơ thể con người. Phần lớn, quá trình sinh học của cơ thể con người đều chịu tác động của nồng độ kali huyết bằng nhiều phương thức khác nhau. Kali là chất kiềm tính tồn tại ở trong các tổ chức và tế bào máu, đóng vai trò quan trọng trong việc cân bằng axit – bazo. Kali cũng truyền xung động thần kinh đến sợi cơ để làm co lại.
Những chất có tác dụng đến nội tế bào ngoài K thì còn có canxi, magie, protein, photphat. Tuy nhiên, chúng lại bị các loại kết cấu ở trong tế bào ngăn cách, áp lực thẩm thấu của chúng đều dựa vào sự điều tiết của ion kali.
Magie (Mg)
Magie (Mg) tham gia vào quá trình chuyển hóa canxi, kali của bộ xương trong cơ thể con người và là ion cấu tạo nên tế bào. Magie có chủ yếu ở trong các loại thức ăn từ thực vật như rau xanh. Ngoài ra, lúa mì, đại mạch, tiểu mạch, yến mạch, đậu các loại, quả cứng các loại, hải sản,…cũng là nguồn magie rất tốt.
Mg tham gia vào quá trình chuyển hóa canxi, kali
Natri (Na)
Bên cạnh kali thì natri (Na) cũng là một chất điện giải quan trọng của cơ thể con người. Natri là nguyên tố cần thiết để duy trì áp lực thẩm thấu của tế bào. Trong điều kiện ổn định sẽ thúc đẩy tế bào, thông qua nước làm cho áp lực thẩm thấu giữa các dịch trung mô và nội dịch tế bào ở trạng thái cân bằng.
Photpho (P)
Photpho (P) là nguyên tố đa lượng tham gia vào cấu tạo cơ thể và chuyển hóa năng lượng. Photpho có trong xương của cơ thể bằng 1/2 lượng canxi. Tổng lượng P của người lớn từ 600-900g, chiếm khoảng 80-85% tổng P của cơ thể.
Photpho (P) cũng là thành phần quan trọng của kết cấu mô mềm như protein axit ribonucleic (RNA), đeoxiribonucleic (deoxyribonudeic acid, DNA) và lớp mỡ trên màng tế bào đều chứa photpho. Ngoài ra, P trong cơ thể còn có nhiều chức năng mang tính phi kết cấu.
Photpho tham gia vào quá trình chuyển hóa năng lượng
Phân biệt nguyên tố đa lượng và vi lượng
Có không ít người nhầm lẫn nguyên tố đa lượng và vi lượng với nhau. Vậy nên sieusach.info sẽ giúp bạn phân biệt nhanh chóng qua các thông tin chi tiết dưới đây:
- Nguyên tố vi lượng: Là các nguyên tố có tỉ lệ nhỏ hơn 0.01%, gồm các nguyên tố như Mn, Zn, Cu, Mo,…
- Nguyên tố đa lượng: Là các nguyên tố chứa trong khối lượng chất sống của cơ thể lớn hơn 0.01%. Các nguyên tố đa lượng đó là C, H,O, N, S, P, K, Ca, Na, Mg, Cl.
Với các thông tin có trong bài viết “Nguyên tố đa lượng là gì? Phân biệt nguyên tố đa lượng và vi lượng” hy vọng sẽ giúp ích với bạn. Nếu có bất kỳ đóng góp nào cho bài viết, quý bạn đọc hãy comment phía dưới, chúng tôi sẽ cập nhật nhanh chóng nhất.
