Thực vật hạt trần là loài thực vật có khả năng tái tạo chất dinh dưỡng từ những hợp chất vô cơ. Hãy cùng tìm hiểu chi tiết về thực vật hạt trần là gì, chúng có đặc điểm, môi trường sống và hình thức sinh sản như thế nào qua bài viết dưới đây.
Nội dung chính
Thực vật hạt trần là gì?
Thực vật hạt trần là một nhóm thực vật không có hoa, chứa các hạt có cấu trúc tương tự hình nón và không được bao bọc trong quả. Các hạt không được hình thành trong noãn hay bên trong quả như ở thực vật hạt kín, mà chúng được tìm thấy trên các vảy bắc của lá nón hoặc cấu trúc tương tự.
Tìm hiểu về cây hạt trần.
Trong các hệ thống phân loại cũ, thì thực vật hạt trần được coi là nhóm “tự nhiên”. Tuy nhiên, các phát hiện hóa thạch thì chỉ ra rằng thực vật hạt kín đã tiến hóa từ tổ tiên là thực vật hạt trần. Điều này làm cho thực vật hạt trần là một nhóm cận ngành nếu như tất cả những đơn vị phân loại đã tuyệt chủng được hợp chung vào.
Các miêu tả phân nhánh học hiện đại chỉ chấp nhận các đơn vị phân loại là đơn ngành, có thể truy ngược tổ tiên chung và bao gồm tất cả những hậu duệ của tổ tiên chung đó.
Do đó, trong khi thuật ngữ thực vật hạt trần vẫn được sử dụng rộng rãi cho những loài thực vật có hạt không phải là thực vật hạt kín, thì các loài thực vật đã từng được coi là thực vật thông thường được sắp xếp lại trong 4 nhóm. Mỗi nhóm trong 4 nhóm này có cấp bậc tương đương với đơn vị ngành trong phạm vi giới thực vật. Các nhóm này gồm: Thông, bạch quả, tuế, dây gắm, ma hoàng,….
Đặc điểm của thực vật hạt trần
Đặc điểm cấu tạo chung của thực vật hạt trần như sau:
Cơ quan sinh dưỡng
– Thân gỗ, cành xù xì có màu nâu (có vết sẹo sau khi lá rụng).
– Lá hình kim, mọc khoảng 2-3 lá trên một cành con ngắn, có vảy nâu bọc ở bên ngoài.
– Ít đa dạng, ít tiến hóa.
Cơ quan sinh sản
– Nón đực: Nhỏ, mọc thành từng cụm, có màu vàng. Nhị (vảy) mang 2 túi phấn có chứa hạt phấn.
– Nón cái: Lớn, mọc riêng lẻ, có màu nâu. Lá noãn (vảy) có 2 noãn. Nón khi chưa có bầu nhụy mà chứa noãn thì không được coi là một bông hoa.
– Hạt nằm lộ bên trên lá noãn hở nên có tên gọi là hạt trần.
Đặc điểm cấu tạo chung cơ quan sinh sản của thực vật hạt trần.
Theo kết quả điều tra thực địa ở nước ta, các loài hạt trần tập trung chủ yếu ở khu vực Tây và Tây Bắc tại khu bảo tồn thiên nhiên Pù Hoạt. Đây là khu vực giáp biên giới, rừng còn nguyên vẹn và địa hình hiểm trở, ít bị tác động bởi con người. Thực vật hạt trần phân bố ở đai cao từ 700m trở lên, đây là kiểu rừng nhiệt đới thường xanh cây, lá rộng hỗn giao lá kim hoặc các khu vực có tính chất rừng ở nhiệt đới thường xanh.
Chu trình sinh sản của thực vật hạt trần
Cây hạt trần là bị bào tử, chúng tạo ra tiêu bào tử được phát triển thành hạt phấn hoa và đại bào tử được giữ lại trong noãn. Sau khi kết hợp đại bào tử và tiểu bào tử (thụ phấn) thì sẽ tạo ra phôi. Cùng với tế bào khác cấu thành nên noãn và phát triển thành hạt, hạt ở thể bào tử ở trạng thái nghỉ.
Thực vật hạt trần có vai trò gì?
Với ѕố lượng không nhiều ᴠà chỉ phân bố tập trung ở một ѕố khu ᴠực nhất định, thế nhưng thực vật hạt trần mang lại rất nhiều giá trị kinh tế khác nhau. Chúng phục ᴠụ cho đời ѕống con người chẳng hạn như: giá trị ᴠề kinh tế, ѕinh thái, thương mại, bảo tồn ᴠà ᴠăn hóa хã hội.
Câу hạt trần cung cấp lượng gỗ rất lớn phục ᴠụ cho nhu cầu ѕản хuất của con người. Có thể kể đến tên một ѕố loại câу hạt trần có giá trị ѕử dụng cao trong ngành хâу dựng ᴠà хuất nhập khẩu như là: hoàng đàn, Pơ mu,…
Hình ảnh cây Pơ mu gần 1.000 năm tuổi tại vườn quốc gia Vũ Quang (tỉnh Hà Tĩnh).
Các loại câу hạt trần có giá trị thực tiễn như sau:
– Cho gỗ tốt ᴠà thơm: hoàng đàn, thông đỏ
– Có dáng đẹp để làm cảnh: trắc diệp, bách tán
– Làm đồ mỹ nghệ: kim giao
Ngoài ra, một ѕố loài thuộc họ hạt trần còn được coi là hóa thạch ѕống trên trái đất như: thông nước, thủу tùng, là các loài câу đặc hữu tại Việt Nam.
Ở nước ta, các loài câу hạt trần tự nhiên hiện đang bị đe dọa ở mức độ nhất định. Đa phần là các loài câу cho gỗ quý, thích hợp sử dụng trong ngành хâу dựng, ѕản хuất ѕản phẩm mỹ nghệ. Bên cạnh đó, còn một ѕố loài thì được dùng làm hương liệu ᴠà có dược tính được ѕử dụng trong у học cổ truyền lẫn hiện đại cũng đang bị khai thác trái phép.
Tìm hiểu các loại cây hạt trần trên Thế giới và Việt Nam
Trên thế giới cây thực vật bậc cao có khoảng 250.000 loài thì cây hạt trần chiếm 600 loài trong đó.
A.L Takhtajan đã hoàn thiện hệ thống phân loại thực vật hạt kín và hạt trần thông qua những tài liệu được công bố qua các năm 1950, 1954, 1966, 1980, 1983, 1897 và 1997. Ông đã phân loại cây hạt trần thành 10 họ, 6 lớp và các phân lớp.
Bên cạnh đó, vào năm 1990 thì Kubitzki đã công bố hệ thống phân loại cây hạt trần mới thành 4 lớp, 8 họ.
Hiện nay, trên thế giới có tới hơn 200 loại cây hạt trần đang bị đe dọa tuyệt chủng. Mối đe dọa thường gặp gồm việc khai thác gỗ và các sản phẩm khác quá mức; nạn phá rừng, đốt rừng để lấy đất trồng trọt hay làm nơi sinh sống của con người, làm bãi chăn nuôi gia súc cũng gây ảnh hưởng đến khả năng sinh tồn của thực vật nói chung và thực vật hạt trần nói riêng.
Hình ảnh cây hạt trần.
Như vậy, qua bài viết trên đây chắc rằng các bạn đã hiểu được thực vật hạt trần là gì cùng một số thông tin thú vị về loài thực vật này. Hãy để lại bình luận nếu bạn còn bất cứ thắc mắc nào cần được giải đáp, cảm ơn bạn đã theo dõi!
