Sao Mộc, tên tiếng Anh là Jupiter, là một đối tượng thiên văn được con người chú ý đến từ thời cổ đại. Sao Mộc cách Trái đất hàng trăm triệu dặm, nhưng chúng ta có thể dễ dàng phát hiện ra ngôi sao này vì nó luôn rất sáng trên bầu trời. Vậy sao Mộc là gì, sao Mộc có những đặc điểm như thế nào? Hãy cùng tìm hiểu về hành tinh này thông qua bài viết sau nhé.
Nội dung chính
Sao Mộc là gì?
Sao Mộc là hành tinh gần mặt trời thứ năm trong hệ mặt trời và là hành tinh lớn nhất trong hệ Mặt trời. Sao Mộc là vật thể sáng thứ ba trên bầu trời đêm, sau Mặt trăng và Sao Kim (Sao Hỏa có thể sáng hơn Sao Mộc trong một thời gian ngắn tại một số điểm nhất định trên quỹ đạo của nó).
Sao Mộc là một hành tinh khổng lồ có khối lượng bằng 1/1000 khối lượng của mặt trời nhưng gấp 2,5 lần khối lượng của các hành tinh khác trong hệ mặt trời cộng lại.
Sao Mộc là hành tinh lớn nhất trong hệ Mặt trời của chúng ta
Các đặc điểm, tính chất của hành tinh sao Mộc
Dưới đây là các đặc điểm, tính chất của sao Mộc mà bạn có thể tham khảo.
Đặc điểm cấu tạo của sao Mộc
– Sao Mộc là một ngôi sao hydro lỏng khổng lồ. Khi độ sâu tăng lên, ít nhất 5.000 km tính từ bề mặt, hydro lỏng hình thành dưới áp suất và nhiệt độ cao.
– Người ta suy đoán rằng trung tâm của Sao Mộc là một vùng lõi chứa các vật liệu như silicat và sắt, thành phần và mật độ vật chất đang trong quá trình chuyển đổi liên tục.
– Sao Mộc là một hành tinh khí , tức là hành tinh được cấu tạo chủ yếu từ vật chất không rắn, là hành tinh lớn nhất trong hệ Mặt trời, với đường kính xích đạo là 142.984 km.
– Mật độ chất khí của Sao Mộc là 1,326g/cm³, đứng thứ hai trong số các hành tinh khí, nhưng thấp hơn nhiều so với bốn hành tinh đất đá trong hệ Mặt Trời.
Kích thước, khối lượng của sao Mộc
– Khối lượng của sao Mộc gấp 2,5 lần khối lượng của các hành tinh khác trong hệ Mặt trời cộng lại. Mặc dù đường kính của Sao Mộc gấp 11 lần Trái đất và thể tích của nó gấp 1321 lần Trái đất, nhưng nó rất khổng lồ, nhưng mật độ thể tích của nó rất thấp, vì vậy khối lượng của Sao Mộc chỉ bằng 318 lần Trái đất.
– Bán kính của Sao Mộc bằng 1/10 bán kính của Mặt trời và khối lượng của nó chỉ bằng 1/1000 của Mặt trời, vì vậy mật độ của cả hai là tương tự nhau.
– “Khối lượng sao Mộc” (MJ hoặc MJup) thường được sử dụng làm đơn vị khối lượng để mô tả các thiên thể khác, đặc biệt là các ngoại hành tinh và sao lùn nâu.
Bầu khí quyển của sao Mộc là gì?
– Sao Mộc có bầu khí quyển hành tinh lớn nhất trong hệ mặt trời, kéo dài hơn 5.000 km. Vì Sao Mộc không có bề mặt rắn, đáy bầu khí quyển của nó thường được coi là có áp suất bằng 1MPa (10 bar), hoặc gấp mười lần áp suất trên bề mặt Trái đất.
– Bầu khí quyển của sao Mộc được chia thành bốn lớp: tầng đối lưu, tầng bình lưu, tầng nhiệt và tầng ngoài. Không giống như bầu khí quyển của Trái đất, Sao Mộc không có tầng trung lưu, không có bề mặt rắn và tầng đối lưu. Đây là hệ quả của nhiệt độ và áp suất trên các điểm tới hạn của hydro và heli, nghĩa là không tồn tại ranh giới rõ ràng giữa các pha khí và lỏng.
Khí quyển của sao Mộc với nhiều đám mây, khối khí hỗn loạn
– Do khối lượng của nguyên tử heli gấp bốn lần khối lượng của nguyên tử hydro nên tỷ lệ thành phần khối lượng của Sao Mộc sẽ thay đổi: hydro và heli chiếm 75% và 24% tổng khối lượng trong khí quyển và 1% còn lại là các chất khí khác bao gồm các vết của metan, hơi nước, amoniac và các hợp chất silic.
– Ngoài ra, sao Mộc còn chứa một lượng nhỏ carbon, etan, hidro sunfua, neon, oxy, phosphine, lưu huỳnh và các chất khác.
– Các lớp ngoài cùng của khí quyển chứa các tinh thể amoniac đông lạnh. Một lượng nhỏ benzen và hydrocarbon cũng đã được tìm thấy trên sao Mộc thông qua các phép đo hồng ngoại và cực tím.
– Tỷ lệ hydro và heli trong bầu khí quyển của Sao Mộc rất gần với thành phần lý thuyết của tinh vân mặt trời ban đầu, tuy nhiên, khí trơ trong bầu khí quyển của sao Mộc gấp hai đến ba lần so với Mặt trời và neon trong bầu khí quyển phía trên chỉ chiếm 20 phần triệu tổng khối lượng.
Các hoạt động thời tiết trong bầu khí quyển của sao Mộc
– Do sao Mộc có nguồn năng lượng bên trong mạnh, chênh lệch nhiệt độ giữa xích đạo và các cực không lớn, không quá 3°C nên gió bắc nam trên sao Mộc rất nhỏ, chủ yếu là gió đông tây, tốc độ gió tối đa khoảng 130-150 m/s.
– Bầu khí quyển của sao Mộc chứa đầy những đám mây nhiều màu sắc, phân bố dày đặc và luôn trong trạng thái cuộn trào.
– Sét và giông bão cũng đã được quan sát thấy trong bầu khí quyển của Sao Mộc.
– Do sự quay nhanh của Sao Mộc, các dải sáng và tối xen kẽ song song với đường xích đạo có thể được quan sát thấy trong bầu khí quyển của nó. Các dải sáng là các vùng chuyển động đi lên và các dải tối là các đám mây thấp hơn và sẫm màu hơn.
– Bề mặt của sao Mộc có các hoa văn sọc sặc sỡ đỏ, nâu và trắng, có thể suy ra hướng gió trong bầu khí quyển của sao Mộc là song song với đường xích đạo, do các khu vực khác nhau nên gió tây và gió đông luân phiên thổi, đây là điều hiển nhiên đặc điểm của khí quyển sao Mộc.
– Bầu khí quyển chứa một lượng rất nhỏ các thành phần hữu cơ như metan và axetilen, và có khả năng cao là các hợp chất hữu cơ được tạo ra do giông bão.
Từ trường của sao Mộc
Từ trường của Sao Mộc mạnh hơn Trái đất 14 lần, dao động từ 4,2 Gauss (0,42mT) ở xích đạo đến 10 đến 14 Gauss (1,0-1,4mT) ở hai cực, khiến nó trở thành từ trường mạnh nhất trong Hệ Mặt trời.
Bao quanh hành tinh này là một hệ thống vành đai hành tinh lỏng lẻo và một từ trường mạnh (từ trường của sao Mộc rất mạnh và từ trường của nó ở phía đối diện với mặt trời thậm chí còn kéo dài đến quỹ đạo của sao Thổ).
Trường này được cho là được tạo ra bởi các xoáy – chuyển động xoáy của vật liệu dẫn điện – và hydro kim loại lỏng ở lõi của nó. Những khí này bị ion hóa trong từ quyển, tạo ra các ion lưu huỳnh và oxy.
Cùng với các ion hydro có nguồn gốc từ bầu khí quyển của Sao Mộc, chúng tạo thành một tấm plasma ở mặt phẳng xích đạo của Sao Mộc. Những tấm plasma này quay cùng với hành tinh, gây ra một từ trường lưỡng cực bị biến dạng đi vào mặt phẳng từ tính. Dòng điện trong tấm plasma tạo ra tín hiệu vô tuyến mạnh, gây ra các vụ nổ trong dải tần từ 0,6 đến 30 MHz.
Vành đai của sao Mộc là gì?
Sao Mộc có vành đai giống như sao Thổ, nhưng nhỏ hơn và mờ hơn. Hình dạng vành đai của sao Mộc giống như một cái đĩa mỏng, bề dày khoảng 30km, chiều rộng khoảng 9400 km, cách sao Mộc 128300 km. Vòng này được chia thành vòng trong và vòng ngoài, vòng ngoài sáng hơn, vòng trong tối hơn và gần như thông với bầu khí quyển của Sao Mộc.
Vành đai của sao Mộc mờ và nhỏ
Theo nghiên cứu về các bức ảnh do tàu vũ trụ chụp được, người ta biết rằng hệ thống vành đai của Sao Mộc chủ yếu bao gồm ba phần: vành đai sáng, vành đai tối và quầng sáng. Vành đai sáng được tạo thành một lớp mây bụi rất mỏng bên ngoài vành đai tối , và độ dày bao quanh vòng sáng và vòng tối không quá 30km.
Vòng sáng cách trung tâm Sao Mộc khoảng 130.000 km và rộng 600 km. Vòng tối nằm ở mặt trong của vòng sáng, có chiều rộng lên tới 50.000 km, và rìa trong của nó gần như thông với bầu khí quyển của Sao Mộc.
Vệ tinh (hay mặt trăng) của sao Mộc
Theo hầu hết các số liệu, Sao Mộc có từ 80 đến 95 mặt trăng, nhưng không con số nào phản ánh được mức độ phức tạp của hệ thống các mặt trăng, vành đai và tiểu hành tinh của Sao Mộc. Hành tinh khổng lồ chỉ huy hàng nghìn vật thể nhỏ trên quỹ đạo của nó.
Bốn mặt trăng lớn nhất của sao Mộc là những mặt trăng đầu tiên được phát hiện bên ngoài Trái đất. Chúng được gọi là các vệ tinh Galilê theo tên của nhà thiên văn học người Ý Galileo Galilei, người đầu tiên quan sát thấy chúng vào năm 1610.
Nhà thiên văn học người Đức Simon Marius tuyên bố đã nhìn thấy các vệ tinh này cùng thời điểm, nhưng ông không công bố các quan sát của mình và vì vậy Galileo được ghi nhận là người đã khám phá ra chúng.
– Io là hành tinh có nhiều núi lửa hoạt động nhất trong hệ mặt trời, với hàng trăm ngọn núi lửa, một số đài phun dung nham phun trào cao hàng chục dặm (hoặc km).
– Europa: Được cho là có lõi sắt, lớp phủ đá và đại dương mặn, Europa có thể là một trong những nơi tốt nhất trong hệ Mặt trời của chúng ta để tìm kiếm sự sống ngoài Trái đất.
– Ganymede là mặt trăng lớn nhất trong hệ mặt trời của chúng ta và là mặt trăng duy nhất có từ trường riêng.
– Callisto: là hành tinh có nhiều miệng núi lửa nhất trong hệ Mặt trời của chúng ta.
Vết đỏ lớn trên sao Mộc là gì?
Vết Đỏ Lớn của sao Mộc nằm ở vĩ độ 23° nam, dài 20.000 km và rộng 11.000 km. Vết đỏ lớn này là một luồng gió ngược dữ dội có màu nâu sẫm. Lốc xoáy đầy màu sắc này quay theo hướng ngược chiều kim đồng hồ.
Hình ảnh vết đỏ lớn trên sao Mộc
Có một hạt nhỏ ở phần trung tâm của Vết Đỏ Lớn, là lõi của Vết Đỏ Lớn, và kích thước của nó khoảng vài trăm km. Hạt nhân này bất động theo chuyển động xoáy ngược chiều kim đồng hồ xung quanh nó.
Ngay từ năm 1665, nhà thiên văn học người Ý Cassini đã phát hiện ra nó. Màu đỏ sặc sỡ của Vết Đỏ Lớn rất ấn tượng và màu này dường như đến từ phốt pho đỏ.
Vòng quay của Vết Đỏ Lớn ngược chiều kim đồng hồ, với chu kỳ khoảng sáu ngày. Vết Đỏ Lớn dài từ 24.000 đến 40.000 km và rộng từ 12.000 đến 14.000 km. Đường kính của nó đủ lớn để chứa 2 đến 3 Trái đất.
Bài viết đã trả lời cho câu hỏi sao Mộc là gì, sao Mộc có những đặc điểm như thế nào? Sao mộc là hành tinh khí có kích thước lớn nhất trong hệ Mặt trời của chúng ta. Mong rằng với những thông tin trên, bạn đã biết thêm nhiều điều thú vị về sao Mộc.
