Xen canh là một thuật ngữ được sử dụng quen thuộc trong ngành trồng trọt. Trong bài viết dưới đây sieusach.info sẽ chia sẻ chi tiết về xen canh là gì? Tác dụng của xen canh và các thông tin liên quan để bạn có thể nắm rõ nhất.
Nội dung chính
Xen canh là gì?
Xen canh là hệ thống trồng xen hai hay nhiều cây trồng trên cùng một đơn vị diện tích đất trồng ở cùng một thời điểm hoặc có thể cách một khoảng thời gian nhưng không lâu.
Xen canh là trồng xen hai hay nhiều cây trên một diện tích đất
Canh tác xen canh giúp sản lượng cây trồng đạt cao hơn thông qua việc sử dụng các nguồn lợi tự nhiên mà hệ thống trồng độc canh không có được. Điều này giúp tạo điều kiện cho cây có mối quan hệ cộng hưởng cùng phát triển, nâng cao năng suất.
Kỹ thuật xen canh giúp tận dụng tối đa diện tích đất canh tác, ánh sáng và các chất dinh dưỡng. Tùy theo từng thời kỳ sinh trưởng của cây trồng chúng ta có thể xen canh các loại cây khác nhau.
Xem thêm:
- Trồng trọt là gì? Ngành trồng trọt có mấy vai trò? Đặc điểm, quy trình
- Bón thúc là gì? Cách bón thúc cho rau, cây ăn quả, cây công nghiệp
- Thiên địch là gì? Các loài thiên địch có lợi cho cây trồng nông nghiệp
Tác dụng của xen canh là gì?
Tận dụng tốt diện tích đất canh tác
Việc xen canh cây trồng giúp việc sử dụng đất hợp lý, tận dụng được dinh dưỡng, ánh sáng. Tùy theo từng thời kỳ sinh trưởng phát triển khác nhau của cây trồng ta có thể xen canh các loại cây phù hợp. Với các cây có bộ rễ nông có thể trồng với cây có bộ rễ ăn sâu. Hay cây ưa bóng trồng xen với cây ưa sáng để tận dụng ánh sáng, tránh làm lãng phí không gian.
Tận dụng được diện tích đất canh tác, sử dụng đất trồng hợp lý
Cây có chiều cao hơn sẽ tạo điều kiện tự nhiên giúp bảo vệ các cây thấp khỏi ánh nắng trực tiếp của Mặt Trời, tạo ra một tiểu khí hậu giúp cây cùng nhau sinh trưởng và phát triển.
Hạn chế được tình trạng cỏ dại, sâu bệnh
Trồng xen canh làm gia tăng sự đa dạng cây trồng giúp kiểm soát, sâu bệnh có hại cho cây. Đồng thời lợi ích này còn giúp giảm thiểu thuốc bảo vệ thực vật, đem đến hiệu quả cao trong canh tác hữu cơ.
Cải tạo đất
Khi trồng một loại cây trên một khu vực đất trồng trong thời gian dài đất dễ bị thoái hóa. Việc trồng xen canh cây trồng vừa giúp có thêm nhiều loại nông sản cò giúp phân giải các chất trong đất. Thân và rễ cây sau này có thể được dùng làm nguồn phân hữu cơ cho đất. Đa dạng các loại cây khác nhau còn giúp cải tăng cường độ ẩm cho đất, cải thiện khí hậu.
Mang đến hiệu quả kinh tế
Trồng xen canh trên cùng một diện tích đất thu được nhiều loại nông sản, sẽ mang lại hiệu quả kinh tế. Lựa chọn những loại cây hỗ trợ nhau sẽ giúp cây cùng nhau sinh trưởng, phát triển tốt.
Xen canh cho hiệu quả kinh tế cao hơn
Tăng sự đa dạng về sinh học
Trồng xen canh các loại cây tương tích còn tăng sự đa dạng sinh học, cung cấp môi trường sống cho nhiều loại côn trùng, sinh vật đất. Các loài sinh vật này có thể cung cấp cho cây trồng các chất dinh dưỡng có nhiều giá trị. Ví dụ: Khi trồng rau cạnh cây họ đậu sẽ luôn cho năng suất cao hơn nhờ quá trình cố định nitơ trong đất của các cây họ đậu.
Tăng chất lượng sản phẩm
Trồng xen canh một cây gia vị cạnh các loại rau củ, quả sẽ làm tăng thêm hương vị ngon hơn. Ví dụ trồng húng quế tây cạnh cây cà chua thì cà chua khi sẽ thơm hơn.
Các mô hình trồng xen canh hiệu quả
Trồng xen canh hỗn hợp
Trồng xen canh hỗn hợp thường thấy khi kết hợp trồng cây bí đỏ – đậu – ngô. Kiểu trồng xen canh này tạo ra sự đa dạng cho cây trồng, và có thể trồng nhiều loại cây trên cùng một đơn vị diện tích. Ngoài việc phòng trừ sâu hại, côn trùng thì trồng xen canh còn diệt trừ cỏ, bảo vệ đất, cải thiện hàm lượng chất hữu cơ trong đất.
Kiểu trồng hỗn hợp thường thấy đó là trồng bí đỏ – đậu – ngô
Giữa các hàng ngô có thể trồng thêm bí đỏ, đậu, tránh chọn các cây trồng xung đột nhau. Trồng xen canh hỗn hợp cần có hệ thống canh tác mới là trồng thành luống mà không làm đất. Không nên cày đất lên mà chỉ cần cào nhẹ với độ sâu khoảng 50m để trồng cây thành hàng, trồng xen kẽ nhau.
Trồng xen canh kế tiếp
Kiểu trồng xen canh kế tiếp thường được áp dụng cho trồng cây ngô đậu. Phương pháp trồng này tương tự như trồng xen canh hỗn hợp chỉ khác là các cây trồng thành các hàng xen kẽ nhau, đôi khi xen kẽ thành 2 hàng thành 1. Khi trồng cần để khoảng rộng giữa làm các hàng bảo vệ để không cho côn trùng lây lan sâu hại mà vẫn có thể đi lại dễ dàng dọc theo các hàng cây.
Với kiểu trồng xen canh kế tiếp này cho thấy thiệt hại mùa do sâu hại gây ra giảm đi nhiều so với trồng kiểu độc canh. Ví dụ, trồng xen canh cây ngô với cây đậu đen giúp giảm tỷ lệ sâu đục quả. Tương tự như vậy, côn trùng gây hại cũng giảm đi khi trồng xen cây bông với đậu đũa, cây lúa miến, ngô…Một số loại đậu khi trồng với cây sắn cũng cho thấy giảm nấm phấn trắng trong khi đó sắn lại giúp bảo vệ đậu khỏi bị đốm.
Trồng xen luống
Trồng thành các luống kế tiếp nhau như thường áp dụng trồng cây ngô – đậu nành – kê. Thực chất đây là hình thức cùng lúc luân canh cây trồng. Những cây được trồng ở các luống phía dưới cùng sẽ chuyển lên trên cùng và các luống còn lại cũng làm tương tự. Cứ như vậy, từ năm này qua năm khác, cây ở luống này thay thế bằng các cây ở luống khác. Bằng cách này thì trên một thửa ruộng mỗi luống sẽ đều được trồng các loại cây khác nhau từ mùa vụ này sang mùa vụ khác.
Trồng xen canh luống giống như một hình thức luân canh
Xen canh tổng hợp
Phương pháp trồng xen canh tổng hợp làm sự tăng đa dạng thực vật hơn so với cách thông thường. Kết hợp nhiều loại cây có môi trường sinh sống, sinh trưởng khác nhau. Nhiều loại cây có thể kết hợp với nhau, chẳng hạn như cây có chiều cao khác nhau sẽ được bố trí để tạo ra các môi trường cần thiết cho loài cây khác.
Cây đòi hỏi bóng râm sẽ trồng dưới cây cao, còn cây cần ánh sáng thì trồng ở những chỗ đất trống. Chúng được lựa chọn trồng như vậy không chỉ vì cung cấp dinh dưỡng, thức ăn mà còn giúp cây khác bảo vệ khỏi sâu bọ. Bên cạnh đó còn giúp cải tạo đất tốt, cho độ ẩm, nhiệt độ và ánh sáng thích hợp để các loại cây trồng cùng cho thu hoạch tốt nhất.
Lưu ý khi trồng xen canh
Khoảng cách trồng
Để cây phát triển một cách tốt nhất thì khi trồng xen canh tạo khoảng cách trồng là rất quan trọng. Việc này giúp cho cây sẽ phát triển tốt nhất mà không có sự cạnh tranh về chất dinh dưỡng cũng như các yếu tố khác. Trồng quá dày hay quá thưa đều không tốt, trồng quá dày sẽ tạo ra sự cạnh tranh, dễ làm lây lan sâu bệnh. Còn trồng quá thưa thì gây lãng phí đất. Ngoài ra, ta có thể trồng cây xen canh cây ngắn ngày và cây dài ngày với nhau để tận dụng tối đa diện tích đất trồng.
Trồng xen canh không nên trồng quá dày hay thưa
Điều kiện ánh sáng
Ánh sáng Mặt trời là điều kiện cần thiết giúp cho cây quang hợp và tổng hợp các chất dinh dưỡng, cho chất lượng sản phẩm tốt nhất. Đối với các loại cây sẽ có loài ưa sáng, loại ưa tối. Vậy nên, trồng xen canh cây ưa sáng cùng các cây ưa tối vừa giúp tận dụng tối ưu nguồn sáng, lại tận dụng được diện tích trồng cây. Ví dụ như trồng cây cà chua, tía tô, cà tím cùng với mùi tàu, diếp cá hay lá lốt,…
Các loại dịch hại chung
Khi trồng các loại cây cùng họ có thể sẽ dễ bị lây lan dịch bệnh gây hại cho cây trên diện tích lớn. Vì vậy, trồng xen canh sẽ giúp giải quyết vấn đề này. Bạn có thể trồng các cây gia vị có mùi giúp xua đuổi côn trùng và các dịch hại tốt như sả, bạc hà,…..
Có thể thấy rằng xen canh là một phương pháp hiệu quả trong nông nghiệp được nhiều người áp dụng. Vừa có thể đa dạng cây trồng, tiết kiệm diện tích, vừa bảo vệ đất, bảo vệ môi trường, sản lượng cây trồng cũng được tối ưu hóa. Mong rằng những kiến thức về xen canh là gì mà sieusach.info đã chía sẻ sẽ giúp bạn có thêm cho mình giải pháp tốt hơn trong canh tác nông nghiệp.
